-Adana’dan yolma çıkan kervanlar Gülek geçidinden ilerleyerek Pozantı-Ulukışla yolunu izliyordu.
-Gülek geçidinden geçiş esnasında vergi veriliyordu.
-Gülek kalesi geçit güvenliğinin sağlandığı karakol durumunda idi.
-Adana Valisi, 1890 yılında Gülek boğazından geçişte alınan vergiyi kaldırdı.
Adana Valiliği, 1890 yılı içinde tarım ve ekonominin canlanması için önemli bir karar alarak Gülek geçidinden alınan “Yol geçiş vergisini” kaldırdı. Ancak bu tarihe gelinceye kadar Adana vilayetinin en önemli gelir kaynakları içinde “menzil” olarak da isimlendirilen konup-göçülen duraklama yerlerinden bir de Gülek gibi İçanadolu’dan Çukurova’ya geçişi sağlayan önemli duraklama yerinde insalardan ve hayvanlardan kelle sayılarak alınan vergilerin kaldırılması önemli ir kayıp gibi görülebilir.
Osmanlı Şurayı Devlet Meclisi, 6 Şubat 1890 tarihli oturumunda Gülek geçidinden alınan verginin kaldırılması yönündeki Adana valiliğinin aldığı kararı inceledi. Ancak adana şehir merkezinde bulunan Gurebe >hastanesinin masraflarına karşılık olarak kullanılan yüz altmış iki bin beş yüz (162.500) kuruş verginin son kez olarak 1890 yılı Eylül ayının sonundan ertesi 1891 yılı Ağustos ayına kadar alınmasına olumlu cevap verdi (1). Bu tarihten sonra Adana Gureba Hastanesi’nin masrafları Belediye ve Hazine gelirlerinden aktarılacak paylar ile karşılanacaktı.
Gülek Boğazından geçiş vergisinin kaldırılmasının en önemli gerekçesi ise her yıl bahar ve yaz aylarında Çukurova’ya çevre illerden 40 ila 60 bin arasında tarlalarda çalışmak üzere amelenin geldiği, bu kadar çok sayıda insanın menzillerden ve boğaz duraklama ve geçiş yerlerinden para almanın yarattığı ekonomik sıkıntılara çözüm bulmak amaçlanmıştır.
1840’lı yıllarda Adana eyaletinin ekonomik durumunu yerinde araştıran İngiliz Doğu Hindistan kumpanyasının görevlisi W.B.Barker, o yıllarda Adana eyalet bütçesinin gelir ve gider kaynakları hakkında da bilgiler vermektedir. Valiliğin yılık bütçe geliri 10 milyon kuruş olarak belirtiliyor. Giderleri ise 1.144.000 kuruştur. Bütçe gelirleri içinde köylülerden alınan öşür vergisi, Hristiyanlardan alınan cizye vergisi, gümrüklerden alınan vergiler ve özellikle Gülek Boğazından geçenlerden alınan kelle başı 5 kuruş toplamda da 70 bin uruş vergi önemli gelir kalemleri arasında gösterilmiştir (2).
Osmanlı yönetiminin kendi yurttaşlarına bir şehirden bir başka şehre giderken kısıtlamalar getirmesi, menzillerde konup göçmelerden bile para alınması Çukurova gibi tarımda yoğun insan işgücünün kullanıldığı bir bölgenin tarım ve ekonomik kalkınmasının önündeki en önemli engellerden birisi olarak görülmüş ve 1890’lı yılların başlarında da kaldırılmıştır.
…..
1.BOA, İ-MM, nr. 108/4649
2.W.B,Barker, Lares and Penates…,London-1853, s. 125.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder